Veliki požar izbio je prije par dana u kompleksu nuklearne elektrane Zaporožje nakon što su ga, kako tvrde ukrajinske vlasti, granatirale ruske snage.
Rusi, s druge strane, to demantuju i tvrde da je u pitanju provokacija, te da je ukrajinska diverzantska grupa zapalila zgradu u okviru elektrane.
Sve ovo izazvalo je ogromnu zabrinutost, ali stručnjaci smatraju da su šanse od eksplozije, nuklearnog topljenja ili radioaktivnog oslobađanja male.
Rusija je tokom vojnih operacija koje je u Ukrajini započela 24. februara, već zauzela ugašenu elektranu u Černobilju, 100 kilometara sjeverno od Kijeva.
Neki analitičari su primijetili da je elektrana u Zaporožju drugačijeg i sigurnijeg tipa od Černobilja, koji je bio mjesto najgore nuklearne katastrofe na svijetu 1986. godine.
U Ukrajini ima pet nuklearnih elekrana, osim Zaporožja i Černobilja, to su Južnoukrajinska elektrana, Hmeljnicki i Rovno. Evo šta se zna o njima.
Zaporožje
Nuklearna elektrana Zaporožje, izgrađena je između 1984. i 1995. godine i najveća je nuklearna elektrana u Evropi i deveta po veličini u svijetu.
Ima šest reaktora, od kojih svaki proizvodi 950 MW, i ukupnu snagu od 5.700 MW, što je dovoljno energije za otprilike četiri miliona domova.
U normalnim vremenima proizvodi jednu petinu ukrajinske električne energije i skoro polovinu energije proizvedene u nuklearnim postrojenjima u zemlji.
Ova elektrana je poznata po velikoj nuklearnoj nesreći koja se dogodila 26. aprila 1986. godine. Nalazi se u blizini grada Pripjata.
Elektrana se sastojala od 4 reaktora tipa RBMК-1.000, svaki reaktor je proizvodio 1 gigavat električne energije, a sva četiri reaktora su zajedno proizvodila oko 10 odsto ukupne električne energije trošene u Ukrajini.
Prva eksplozija na četvrtom reaktoru je prouzrokovala dalje eksplozije koje su praćene oslobađanjem velike količine radioaktivnog otpada u atmosferu.
Radioaktivni oblaci prekrili su gotovo cijelu Evropu. Iz oblasti je evakuisano više od 100.000 stanovnika. Pripjat je danas napušten i nalazi se u centru zabranjene zone. Nuklearna elektrana je zatvorena 15. decembra 2.000.
Izgradnja reaktora broj 1 je počela 1970. godine. Počeo je sa radom 1977. godine, a zatim su slijedili i reaktor broj 2 (1978), broj 3 (1981) i broj 4 (1983). Još dva bloka, reaktor broj 5 i 6, su bili pod izgradnjom u vrijeme nesreće.
Južnoukrajinska elektrana
Južnoukrajinska nuklearna elektrana nalazi se u blizini grada Južnoukrainska u pokrajini Nikolajev, otprilike 350 kilometara južno od Kijeva. Nuklearna elektrana ima tri reaktora sa vodom pod pritiskom VVER-1000 i neto proizvodni kapacitet od 2.850 megavata (MW). Trenutno je druga najveća od pet nuklearnih elektrana u Ukrajini.
Od nuklearne elektrane Južne Ukrajine, dalekovod od 750 kV vodi do Isakče u Rumuniji, ali je uglavnom demontiran ili uništen.
Hmeljnicki
Nuklearna elektrana Hmeljnicki je nuklearna elektrana u Netišinu. Dva reaktora su u funkciji, od kojih svaki proizvodi 1000 MW (neto) električne energije.
Izgradnja prvog reaktora počela je 1981. godine, a prvi blok je pušten u rad krajem 1987. Izgradnja drugog reaktora je počela 1983. godine sa planovima da se završi 1991. godine.
Međutim, 1990. gradnja je zaustavljena kao dio moratorijuma na izgradnju nove fabrike. Izgradnja je završena tek u avgustu 2004. godine nakon ukidanja moratorijuma.
Trenutno su u izgradnji još dva reaktora VVER-1000. Izgradnja trećeg reaktora počela je u septembru 1985, a četvrtog u junu 1986.
Izgradnja je zaustavljena 1990. godine kada su bili završeni 75 odsto, odnosno 28 odsto. U junu 2010. godine između Ukrajine i Rusije potpisan je međuvladin sporazum o obnavljanju izgradnje.
U septembru 2015. ukrajinska vlada je odlučila da raskine sporazum sa Rusijom o završetku izgradnje blokova Hmeljnicki nuklearne elektrane.
Krajem novembra 2021. godine, Energoatom i Westinghouse Electric dogovorili su ugovor o izgradnji prvog Vestinghouse AP1000 reaktora u Ukrajini u fabrici Hmeljnicki, prenosi Telegraf.
Rovno
Nuklearna elektrana Rovno nalazi se u Varašu u Ukrajini.
Ima četiri reaktora.
Godine 2018. blok 3, nakon modernizacije, dobija licencu za produženje radnog vijeka kojom se produžava rad za 20 godina do 2037. godine.