Stablo koje liječi, ali i ubija. Nazivaju ga i svetim, a ono je gotovo pred nestajanjem. Ovo je priča o četiri najveća i najstarija stabla tise u Republici Srpskoj.
Procjenjuje se da imaju od 800 do 1.000 godina, a njihovo stanište je u selu Ugodnović u opštini Teslić.
Strme litice zarasle u šiblje vješto kriju stabla dvije ženske i dvije muške tise.
Većih ali ni starijih nema na prostoru cijele Srpske. Kao takva ova četiri stabla tise našla su se i u katalogu najvećih stabala Srpske.
Ove tise su jedne od najvećih stabala na prostoru BiH, prečnika sa preko 100 cm, visine preko 15 m, tisa je vrsta koja živi i do 2,5 hiljade godina – kaže doktor šumarskih nauka iz Teslića Goran Јović.
Svi dijelovi tise izuzev ovojnice ploda, izuzetno su otrovni. U Ugodnoviću se pamti priča koja kaže da su ovce za samo 15 minuta uginule pošto su brstile stablo tise.
Čak i koštica ploda je otrovna, ali najnovija istraživanja su pokazala da ekstrakcijom iz iglice tise je dobijena supstanca koja je jako perspektivna u liječenju kancerogenih oboljenja – dodao je šumarski inženjer u penziji iz Teslića Žarko Јovičić.
Tisa je, dakle, i lijek i otrov. Od njenog stabla prave se krstići, čak i oružje. Zbog prekomjerne upotrebe, ugrožena je vrsta.
U mnogim državama Evrope tisa je zaštićena. Kod nas se, prema Zakonu o šumama Srpske, ne smije oštećivati, sjeći niti iskorišćavati.
Prema evidenciji Zavoda stabla tise u selu Ugodnović u opštini Teslić ne uživaju status zaštićenog područja, odnosno nemaju nikakav pravni aspekt zaštite. Mi možemo izraditi elaborat i da ta stabla dobiju status zaštićenog prirodnog dobra – kaže načelnik Odjeljenja za zaštitu prirodnog nasljeđa u Republičkom zavodu za zaštitu kulturno-istorijskog i prirodnog nasljeđa Republike Srpske Dragan Kovačević.
Teško je štititi primjerke koji su veoma daleko od naselja u kanjonima, a tako često raste, sklanjala se gdje je mogla, gdje čovjekova noga ne dopire ili sikira najviše – kaže profesor na Šumarskom fakultetu u Banjaluci Јugoslav Brujić.
I baš kao da zna da je ugrožena tisa se na području Ugodnovića užurbano razmnožava.
Nigdje u Evropi nije evidentirano da se tako prirodno podmlađuje kao ovdje na obroncima Vučje planine i Vlašića.
I četiri stare tise prkose i vremenu i nevremenu. Tako je već oko 1.000 godina, a životni vijek može da im bude barem još toliko.
/RTRS/