BANJALUKA – Republika Srpska obilježava 9. januar – Dan Republike.
Obilježavanju će prisustvovati predsjednica Republike Željka Cvijanović, predsjednik Narodne skupštine Nedeljko Čubrilović, premijer Radovan Višković, srpski član Predsjedništva BiH Milorad Dodik, i premijerka Srbije Ana Brnabić.
Kako je najavljeno, od 9 časova biće služena sveta arhijerejska liturgija u Hramu Hrista Spasitelja, dok će u 10 časova u Palati Republike, biti uručena odlikovanja zaslužnim institucijama i pojedincima.
U 12 časova slijedi Svečani defile na Trgu Krajine u Banjaluci, a od 14 časova, u Sportskoj dvorani Borik i Svečana akademija.
Srpski poslanici proglasili su 9. januara 1992. godine Srpsku Republiku BiH, koja će kasnije biti imenovana kao Republika Srpska, kao odgovor na namjeru Muslimana i Hrvata da se izdvoje iz Jugoslavije, te kao reakciju na stalno preglasavanje Srba na svim nivoima u BiH.
Skupština srpskog naroda proglasila je stvaranje današnje Republike Srpske prije bilo kakvih međunacionalnih sukoba i prije početka građanskog rata u BiH.
Prethodno, 9. i 10. novembra 1991. godine održan je referendum Srba u BiH na kome je ogromnom većinom odlučeno da Srbi ostaju u zajedničkoj državi Jugoslaviji.
Muslimanski i hrvatski političari u BiH nisu se obazirali na činjenicu da krše tadašnji ustav i Jugoslavije i SR BiH, i krenuli su u secesiju, koja će biti potvrđena na nelegalnom referendumu krajem februara i početkom marta 1992. godine, bez srpskog učešća.
Republika Srpska je prije i tokom ratnih sukoba bila osnovni zahtjev Srba za bilo kakav dogovor o BiH i prestanku ratnih dejstava.
Velika većina mirovnih planova, sem Vens-Ovenovog, koji je predviđao deset kantona, podrazumijevao je Republiku Srpsku.
Kutiljerov plan podrazumijevao je nezavisnu BiH sa tri nacionalna kantona, Oven-Stoltenbergov plan iz 1993. godine govorio je o tri nacionalne republike, od kojih je jedna Republika Srpska, a Dejtonski sporazum je definitivno ugradio Srpsku kao konstitutivni elemenat u strukturu nove BiH.
Činjenica da su 9. januara 1992. godine Srbi proglasili Republiku Srpsku /Srpsku Republiku BiH prvobitno/ predstavlja veliki problem za sve koji nastoje da je derogiraju i ospore.
Taj datum poništava i obesmišljava sve propagandne priče po kojima je Srpska stvorena u “ratu i krvi” ili etničkim čišćenjem, kao što to tvrdi, prije svega, političko Sarajevo.
Otuda i neprestani pokušaji da se na bilo koji način i pod bilo kakvim izgovorom, pa i apelacijama Ustavnom sudu BiH, u kome dominiraju strane i bošnjačke sudije, 9. januara proglasi – neustavnim.
Istorija se, međutim, ne može promijeniti.
Republika Srpska je nastala odlukom parlamenta srpskog naroda u BiH, koji će prerasti kasnije u Narodnu skupštinu Republike Srpske.
Tokom rata je branjena, a danas je najfunkcionalniji dio dejtonske BiH – politički najstabilniji.