Iako ne zvuči ubjedljivo, anksioznost i depresija i te kako zavise od našeg izbora hrane. “Visoka količina šećera” u krvi do koje dolazi nakon uzimanja slatkiša poznat je primjer potencijalno pozitivnih efekata hrane na raspoloženje.
Sa druge strane, osjećaj gladi, fenomen gdje se glad manifestuje u obliku bijesa ili razdražljivosti, ilustruje kako ono što jedemo ili ne jedemo takođe može da izazove negativne emocije.
Šećer je “gorivo” za anksioznost i depresiju
Najnovija istraživanja pokazuju da su fluktuacije šećera u krvi djelimično odgovorne za vezu između onoga što jedemo i kako se osjećamo. Kroz efekte na hormone i naš nervni sistem, nivoi šećera u krvi mogu da budu “gorivo” ili “hrana” za anksioznost i depresiju.
Naučnici naglašavaju da je mentalno zdravlje složeno. Postoji bezbroj društvenih, psiholoških i bioloških faktora koji na kraju određuju iskustvo bilo koje osobe. Međutim, brojna nasumična kontrolisana ispitivanja pokazala su da je ishrana jedan biološki faktor koji može značajno da utiče na rizik od simptoma depresije i anksioznosti, posebno kod žena. Imajući u vidu da antidepresivi, na primjer, djeluju kod nekih pacijenata, ali ne i kod drugih, stručnjaci ističu da strategije liječenja mentalnog zdravlja treba da budu usmjerene na svaki faktor rizika, uključujući ishranu.
Rizik za anksioznost i depresiju je hrana sa visokim glikemijskim indeksom
Mnoga ispitivanja, koja su dokazala vezu između ishrane i mentalnog zdravlja, testirala su mediteransku ishranu ili njenu malo modifikovanu verziju. Mediteransku ishranu obično karakteriše puno povrća – posebno tamnozeleno, lisnato povrće, voće, maslinovo ulje, integralne žitarice, mahunarke i orašasti plodovi, uz male količine ribe, mesa i mliječnih proizvoda. Jedan od mnogih atributa mediteranske ishrane, koji mogu da budu odgovorni za njen uticaj na raspoloženje je nizak glikemijski indeks.
Glikemijski indeks je sistem koji rangira hranu i način ishrane prema njihovom potencijalu da podiže šećer u krvi. Dakle, u skladu sa zapažanjem da fluktuacije šećera u krvi utiču na raspoloženje, ishrana sa visokim glikemijskim indeksom, koja proizvodi drastične skokove šećera u krvi dovode se u vezu sa povećanim rizikom od depresije i u izvjesnoj mjeri anksioznosti. Ugljeni hidrati sa visokim glikemijskim indeksom su bijeli pirinač, bijeli hljeb, krekeri i peciva. Stoga, ishrana bogata ovom hranom može da poveća rizik od depresije i anksioznosti.
Kako ishrana utiče na raspoloženje?
Predloženi su mnogi naučni mehanizmi koji objašnjavaju vezu između ishrane i mentalnog zdravlja. Jedno uvjerljivo objašnjenje, koje dovodi u vezu fluktuacije šećera u krvi sa raspoloženjem je uticaj glukoze na hormone. Svaki put kada jedemo šećer ili ugljene hidrate kao što su hljeb, pirinač, tjestenina, krompir i krekeri, rezultirajući porast šećera u krvi pokreće kaskadu hormona i signalnih molekula.
Kao i dopamin, i insulin je još jedan hormon kojeg pokreću ugljeni hidrati i šećer. Posao insulina je da snizi nivo šećera u krvi prateći uneti šećer u naše ćelije i tkiva kako bi mogao da se koristi za energiju. Međutim, kada jedemo previše šećera, previše ugljenih hidrata ili ugljenih hidrata sa visokim glikemijskim indeksom, brzo povećanje šećera u krvi izaziva drastičan porast insulina. To može da dovede do nivoa šećera u krvi koji padne ispod mjesta gdje su počeli. Ovaj pad šećera u krvi izaziva oslobađanje adrenalina i njegovog rođaka noradrenalina. Oba ova hormona na odgovarajući način šalju glukozu u krvotok kako bi se šećer u krvi vratio na odgovarajući nivo.
Međutim, adrenalin utiče ne samo na nivo šećera u krvi. Takođe utiče na to kako se osjećamo, a njegovo oslobađanje može da se manifestuje kao anksioznost, strah ili agresija. Dakle, ishrana utiče na raspoloženje kroz svoj uticaj na nivo šećera u krvi, koji pokreće hormone koji diktiraju kako se osjećamo.