Pad industrijske proizvodnje, smanjen izvoz posebno na glavna izvozna tržišta, mršave investicije, dalji egzodus radne snage, ali i politički zastoj kojim je spriječeno sprovođenje reformi glavna su obilježja ekonomske 2019. godine u Bosni i Hercegovini.
Da je situacija krenula nizbrdo potvrđuju i smanjene prognoze ekonomskog rasta i za 2019. i za 2020. godinu, koje su redom objavile međunarodne institucije.
Analitičari značajne promjene nabolje ne predviđaju ni u 2020, iako je Direkcija za ekonomsko planiranje BiH izašla s optimističnim perspektivama za period do 2022. godine, gdje predviđa ekonomski rast sa prosječnim stopama od 3,8 odsto godišnje.
U nastavku vam donosimo pregled nekih od najznačajnijih događaja u ekonomiji Bosne i Hercegovine u 2019. godini, za svaki mjesec ponaosob.
JANUAR
Evropska komisija stavila je BiH na listu zemalja kojima je odobren izvoz pilećeg mesa u Evropsku uniju.
Nakon opsežnih priprema prvi kamioni piletine u septembru su iz BiH otišli ka kupcima na ovom zahtjevnom tržištu, tačnije u Njemačku.
FEBRUAR
U Banjaluci je potpisan ugovor o dodjeli koncesije za izgradnju i korišćenje hidroelektrana Foča i Paunci na rijeci Drini, čija je vrijednost oko 245 miliona evra.
“Procijenjena instalisana snaga Hidroelektrane Foča je 44,15 megavata, a Hidroelektrane Paunci 43,21 megavat. Koncesija je dodijeljena na 50 godina, a hidroelektrane će biti izgrađene najkasnije za šest godina od dana potpisivanja ugovora”, saopšteno je tim povodom iz Ministarstva energetike i rudarstva Republike Srpske.
MART
“Delta planet“, najveći tržni centar u BiH, otvoren je u Banjaluci 21. marta. Vrijednost projekta, koji je realizovala kompanija “Delta real estate”, a koja posluje u okviru beogradskog “Delta holdinga”, iznosila je 70 miliona evra.
Novoizgrađeni tržni centar ima površinu veću od 60.000 kvadratnih metara.
Osim prodavnica, u ovom centru se nalazi i bioskop površine 1.500 kvadratnih metara, sa pet sala i najmodernijom opremom. Tu su i supermarket, restoran i 1.000 parking mjesta.
APRIL
Kompanija “ArcelorMittal” najavila je mogućnost smanjenja proizvodnje željezne rude u Omarskoj i broja radnika.
Osnovni razlog za to, kako je objavljeno u javnosti, bili su nerazriješeni odnosi između Vlade Republike Srpske i ove kompanije, jer nije došlo do realizacije aukcije za stare rudnike željezne rude u Ljubiji.
Ipak, kasnije tokom godine rukovodstvo kompanije odložilo je otpuštanje 300 radnika, dok se, kako su saopštili, održavaju novi sastanci s Vladom Republike Srpske.
MAJ
Nakon Međunarodnog monetarnog fonda i Evropske banke za obnovu i razvoj, i ekonomski stručnjaci u finansijskim institucijama smanjili su prognoze rasta BDPa u ovoj godini za BiH, i to na tri odsto.
Prognoza rasta snižena je na osnovu slabijeg trenda spoljne potražnje, zastoja u privatnim kapitalnim izdacima, te blagog usporavanja privatne potrošnje.
JUN
Direktor preduzeća “Nefa namještaj”, sa sjedištem u Bijeljini, koje je naprasno zatvorilo sve salone u Bosni i Hercegovini, podnio je Okružnom privrednom sudu u Bijeljini zahtjev za stečaj.
U sudskom rješenju o pokretanju predstečajnog postupka navedeno je kako su dugovi preduzeća oko 1,3 miliona maraka. Osim kupcima, radnicima te državi za poreze i doprinose, firma je, po svemu sudeći, ostala dužna i vlasnicima poslovnih prostora u kojima su kao podstanari držali salone namještaja.
JUL
Zakon o podsticajima u privredi Republike Srpske stupio je na snagu 1. jula. Navedenim zakonskim rješenjem poslodavcima je omogućeno da za eventualno povećanje plata dobije povrat uplaćenih doprinosa u iznosu 70% od uplaćenog iznosa.
Korisnici ovog podsticaja će biti isključivo privredni subjekti, pri čemu zakon definiše privredne subjekte kao privredna društva i samostalne preduzetnike sa sjedištem u Republici Srpskoj, kao i poslovne jedinice privrednih društava čija sjedišta su izvan Republike Srpske.
Mostarskom gigantu, kompaniji “Aluminij”, zbog dugovanja od više stotina miliona maraka ugašena je električna energija nekoliko minuta nakon ponoći 10. jula.
Činom isključenja struje prestali su s radom tehnološki izuzetno zahtjevni pogoni te fabrike, koji se inače gase dva mjeseca i to je proces koji košta oko 25 miliona evra.
Radnici su, nakon cjelodnevnih blokada puteva, dočekali kraj kompanije u samom krugu kombinata.
“Aluminij” je 2017. godine bio najveći pojedinačni izvoznik iz BiH, a prema podacima Spoljnotrgovinske komore BiH izvezli su skoro 360 miliona maraka. Oko 900 radnika bilo je zaposleno u “Aluminiju”. Procjenjuje se da više desetina hiljada ljudi direktno ili indirektno zavisi od “Aluminija”, uključujući i firme koje su sarađivale s tom nekad uspješnom kompanijom.
AVGUST
Kancelarija za veterinarstvo Bosne i Hercegovine ograničila je uvoz piletine i prerađevina od ovog mesa iz Turske, na zahtjev Ministarstva spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH.
Odluku je donio resorni ministar Mirko Šarović s ciljem zaštite domaće industrije, saopšteno je iz resornog ministarstva.
“Ova odluka se odnosi na one izvozne objekte u Turskoj koji nisu na EU listi, odnosno nemaju dozvolu za izvoz u EU i ima za cilj održanje statusa BiH kao zemlje koja odnedavno može svoje proizvode od pilećeg mesa da izvozi u EU”, izjavio je Šarović.
SEPTEMBAR
Javno preduzeće “Šume Republike Srpske” poslovalo je u prvom polugodištu s minusom od 2,63 miliona maraka, a 18 od 26 gazdinstava ima negativne finansijske pokazatelje. Najgora situacija je u gazdinstvima “Romanija” Sokolac, “Vrbanja” Kotor Varoš i “Oštrelj” Drinić.
To je bilo i više nego dovoljno da Vlada RS održi tematsku sjednicu nakon koje je Radovan Višković, njen predsjednik, pozvao direktore gubitaše da podnesu ostavke.
OKTOBAR
Kriza nastala zbog zastoja u izvozu junećeg mesa u Tursku doživjela je kulminaciju. Problem je nastao zato što sporazum s Turskom o izvozu iz BiH 15.000 tona junećeg mesa nije realizovan.
Da bi kolikotoliko olakšala položaj domaćih farmera, Vlada RS je iz svojih sredstava izdvojila dva miliona KM za interventni otkup junećeg mesa u Srpskoj.
Tek početkom decembra s turskom firmom “Tareks” sklopljen je ugovor o izvozu 3.000 tona mesa.
NOVEMBAR
Kompanija “Nes” iz Banjaluke za 2,3 miliona KM kupila je 3.505.201 ili 25,2 odsto akcija “Krajinapetrola”, čime je postala vlasnik ukupno 4.474.470 akcija, odnosno 32,245% tog banjalučkog preduzeća, nakon čega je objavila i ponudu za preuzimanje i njegovih ostalih akcija.
“Nes” je akcije “Krajinapetrola” kupio nakon što su se pojavile informacije da je i hrvatska “Industrija nafte INA” zainteresovana za kupovinu tog preduzeća.
Vlada Federacije Bosne i Hercegovine, “Elektroprivreda BiH” i Udruženje poslodavaca Federacije BiH postigli su dogovor da se smanjenjem cijena električne energije zaštiti privreda od negativnih uticaja koje bi imalo povećanje cijene električne energije na krajnje kupce.
Niže cijene primjenjivaće se od 1. januara 2020. godine.
DECEMBAR
Kompanija “Ryanair” objavila je da obustavlja od ljeta svoje redovne letove na avio-liniji Banjaluka-Stokholm zbog problema u isporuci aviona Boing 737 max.
U Fabrici cijevi “Unis” iz Dervente otvoren je stečaj. Zahtjev za stečaj “Unisa” početkom godine podnijela je Nova banka Banjaluka, koja je povjerilac u tom preduzeću.
Problemi u “Unisu” traju godinama, a najveće potraživanje ima Kreditnoizvozna agencija (IGA) BiH, koja je prijavila dug od skoro 195 miliona KM. Kroz plan finansijskog i operativnog restrukturiranja Fabrike cijevi, koji je usvojen 2017. godine, dugovanja je trebalo da budu izmirena u narednih 10 godina, ali ga Uprava preduzeća od početka nije poštovala pa je u veoma kratkom roku propao.
Izvor: nezavisne.com